નવરાત્રીના દિવસો પૂરા થયા.સૌ દેવી ભક્તોએ પોતાની ઇષ્ટ દેવીના અનુસ્ટાન કર્યા હશે,બધી દેવીની પ્રતિમા આઠ ભૂજા વાળી હોય છે.આઠ ભૂજા શા માટે? મને પ્રશ્ન થયો.વિચારતી હતી, જવાબ મળ્યો.”અવેકનીંગ વીથ બ્રહ્મા કુમારી” નવરાત્ર સ્પેસીયલ સો માંથી. તેના પર ચિંતન કર્યું, આજે મારી સમજ મુજબ ,મારા શબ્દોમાં રજુ કરું છું.
આ આઠ ભૂજા આપણા સહુના આત્મામાં રહેલી આઠ શક્તિનું પ્રતિક છે.
આઠ શક્તિને આહ્વાહન કરી જાગૃત કરવી તે આપણા હાથમાં છે.જ્યારે કોઇ પણ દેવી દેવતાનું આહ્વાહન કરીએ ત્યારે અમુક મર્યાદા અને શિસ્તનું પાલન કરવાનું જરૂરી હોય છે.તેમા ઉપવાસ, જાગરણ અખંડ દીપક વગેરે.આત્માની અષ્ટ શક્તિના આહ્વાહનમાં આપણે ઉપવાસ સાત્વિક ભોજન સાથે આપણા અંદર રહેલા વિકારો (થોડા નામ ક્રોધ લોભ મોહ ભોગ…) વગેરે ના ત્યાગ કરવાનો કરીશું.નવરાત્રમાં આપણે માટીના ગરબામાં અખંડ દીવો રાખીએ છીએ.આ અનુષ્ટાનમાં આપણા પંચધાતુના બનેલ શરીર રૂપી ગરબામાં આત્મારૂપી દીપકને પરમાત્માના માર્ગદર્શનથી જલતો રાખીશું.નવરાત્રમાં જાગરણ પણ કરાય છે, જાગરણ રાસ ગરબા ગાવા સાથે અજ્ઞાનની નીંદમાંથી જાગી આઠ શક્તિ વિશે જાણવા માટેનું જાગરણ.
સૌથી પહેલી શક્તિ તે અનાશક્તિ, પાવર ટુ ડીટેચ, પાવર ટુ વીથડ્રો,કોઇ પણ પરિસ્થિતિમાં સંબંધ ભૂલી, ભૂતકાળ ભૂલી અનાશક્ત શાક્ષી ભાવે વિચાર કરીશું તો તેનો ઉકેલ સરળ બનશે.
આ શક્તિનું પ્રતિક મા પાર્વતી છે.પાર્વતી સાથે હંમેશ ગાયના બે વાછરડા હોય છે. જે પવિત્રતા અને જીવનના પ્રતિક છે. માતા પાર્વતીએ સમય પ્રમાણે જુદા જુદા રૂપ ધારણ કર્યા છે, અને જ્યારે શીવજી તેને ત્યાગી સિધ્ધ તપશ્ચર્યા કરવા ગયા, ત્યારે પોતે અનાશક્ત ભાવે પૃથ્વી પર રહ્યા અને તપ કર્યું.
બીજી શક્તિ તે જવા દો,ભૂલી જાવ, પાવર ટુ લેટ ગો, છોડોની શક્તિ.
અજ્ઞાનીઓની વાતો જવા દો, ભૂલી જાવ.તમારી બુરી ટેવોને છોડો, બહારની ટેવો, તમાકુ દારુ ખાણી પીણી, જુગાર એ છોડૉ સાથે સાથે અંદર જે ટેવો છે,વિકારો છે, દા તરીકે વાત વાતમાં ગુસ્સો કરવો ઉસ્કેરાય જવું, જગડવું, આવા તો અગણીત વિકારો આપણા સૌમાં છે તે બધાને છોડો.
આ શક્તિનું પ્રતિક મા દુર્ગા છે
.જે સિંહ જેવા વિકરાળ પશુ પર સવાર છે.જે સુચવે છે જેણે બધા વિકારો તજી દીધા છે તેની સામે વિકરાળ પશુ પણ નત મસ્તક ઊભુ રહી જાય છે, સવારી આપે છે
આ શક્તિ પામેલ આત્મા પોતાની આસપાસના સર્વ આત્માને સોમ્ય રાખી શકશે,વાતાવરણ શાંત રહેશે.
ત્રીજી શક્તિ તે સહન શક્તિ, પાવર ટુ ટોલરેટ
આ શક્તિનું પ્રતિક જગત અંબા છે જગત જનની છે.
સહન શક્તિ એટલે લાચારી નહીં,જેમકે નોકર શેઠની જોહુકમી સહન કરતો રહે, મનમાં કોચવાય મારા નસીબ કે મને આવો શેઠ મળ્યો. વહુ સાસુ પતિના ત્રાસ સહન કરે,મનમાં દુઃખી બોલે “શું કરું વહુ થૈને આવી છું સહન કરવું જ પડે.આ લાચારી.
માતા બધા આત્માનો સ્વીકાર કરે છે.માતા પોતાના બધા બાળકોને એક સરખો પ્રેમ આપે છે પોતાનો પુત્ર ચોર હોય કે, ભક્ત શ્રીમંત હોય કે ગરીબ,જ્યારે ઘેર આવે ત્યારે સહુને પ્રેમથી જમાડે,કોઇ પણ જાતની અપેક્ષા વગર.
આ શક્તિ ધરાવતો આત્મા કોઇ પણ આત્માના વ્યવહારથી ચલિત નહીં થાય હસતે મોઢે સહન કરશે.કોય જાતની મનમાં કે બહાર ફરિયાદ નહીં.આ આત્મા ઊંચો બનશે અને પોતાની સાથે વ્યવહાર કરનાર સર્વ આત્માને નમ્ર બનાવશે.સહુને પ્રેમથી અપનાવશે.
ચોથી શક્તિ તે સ્વીકાર કરવાની શક્તિ.
આ શક્તિનું પ્રતિક સંતોષી મા.
આ શક્તિ પ્રાપ્ત કરેલ આત્મા શારીરિક,કે ભૌતિક કોઇ પણ પરિસ્થિતિને વિભૂનો પ્રસાદ સમજી સ્વીકારશે .તેમજ સર્વ આત્માને ધૃણા નફરત વગર સમાન ભાવે સ્વીકારશે .
પાંચમી શક્તિ ખૂબ આવસ્યક શક્તિ છે તે પરખની શક્તિ પાવર ટુ ડીસ્ક્રીમિનેટ,આ બુધ્ધિની શક્તિ છે,જે વિવેક બુધ્ધિ તરીકે પણ ઓળખાય છે.
આ શક્તિનું પ્રતિક ગાયત્રી દેવી છે.તેના એક હાથમાં સુદર્શન ચક્ર, બીજા હાથમાં શંખ, તેની બાજુમાં હંસ જોવામાં આવે છે આ બધા પ્રતિકનું મહત્વ છે.
સુદર્શન ચક્ર જેને સ્વ દર્શન ચક્ર કહેવામાં આવે છે,તે આત્માને સ્વ દર્શનનું સુચન કરે છે.જે હંમેશ ફરતુ હોય છે.શંખ એ નાદનુ પ્રતિક છે.અને હંસ જે સ્વેત પથ્થરમાંથી મોતી શોધી ચરે છે.અને દુધ પાણી જુદા કરી શકે છે.તે પરખનું પ્રતિક છે.
જે આત્મા આ શક્તિ પ્રાપ્ત કરશે તે પોતાના સ્વ દર્શન ચક્રને હંમેશા ફરતુ રાખશે.તેની પાસે સાચા ખોટાની પરખ હંમેશ રહેશે.તે આત્મા દુનિયામાં થતી સાચી વસ્તુની જ ઘોષણા કરશે અને ખોટા ધુતારા સાધુ બાવાની વાતો છોડી દેશે.આ રીતે જો બધાજ આત્મા આ શક્તિ પ્રાપ્ત કરી સારા તત્વોનો પ્રચાર કરશે તો ખોટા તત્વોનું પ્રમાણ અને પ્રભાવ ખટશે અને એક દિવસ જરૂર નાશ પામશે.
છઠ્ઠી શક્તિ તે નિર્ણયાત્મક શક્તિ.પાવર ઓફ ડીશીસન.
આ શક્તિનું પ્રતિક મા સરસ્વતિ છે તેના બે હાથમાં વીણા છે,જે સંગીતનું પ્રતિક છે, ત્રીજા હાથમાં માળા છે,જે સંગઠન જોડાણ સુચવે છે, અને ચોથા હાથમાં શાસ્ત્રનું પુષ્તક છે.
આ શક્તિ પ્રાપ્ત કરેલ આત્મા કદિ બીજાની વાતોમાં નહીં આવે તે પોતે પોતાના જીવનનું સંગીત તૈયાર કરશે.તેનો નિર્ણય હંમેશા શાસ્ત્ર અને ધર્મ મુજબ હશે,અને છતા તે સહુ આત્માના સંસ્કાર સાથે માળાના મણકાની જેમ સંગઠનમાં રહેશે.
સાતમી શક્તિ તે સામનો કરવાની શક્તિ.
આ શક્તિનું પ્રતિક મા કાળી છે.તેના કંઠમાં રાક્ષસોના મુંડની માળા છે પગ નીચે કચડાયેલ રાક્ષસ પડેલ છે.તેના હાથમાં રાક્ષસનું મસ્તક દબાવેલ છે.આ ભયાનક મા કાળી ભૌતિક રાક્ષસોનો સામનો કરી તેઓનો નાસ કરવા માટૅનું સ્વરૂપ છે.
છ સિધ્ધી પ્રાપ્ત કરેલ આત્માએ, પાછો પોતે માયાની પકડમાં આવી અભિમાની જીવાત્મા વિકારોને વસ થઇ કમજોર ન બને, તે માટે આ શક્તિ પ્રાપ્ત કરી નાનામાં નાની કમજોરીને પણ પકડમાં લઇ કચડી નાખવાની છે.
આઠમી શક્તિ સહયોગ શક્તિ . પાવર ટુ કો ઓપરેટ.
આ શક્તિનું પ્રતિક મા લક્ષ્મી.જે કમળ પર બીરાજમાન છે તેના ઉપરના બન્ને હાથમાં કમળ છે,નીચેનો એક હાથ આશીર્વાદની મુદ્રામાં અને બીજો હાથ ખુલ્લો આપવાની મુદ્રામાં
આ શક્તિ સાત શક્તિ પ્રાપ્ત કરેલ આત્મા પાસે હશૅ તે બધાને પોતાની શક્તિ આપશે કોઇ જાતની સ્પર્ધા ઇર્ષા અભિમાન વગર બધા સાથે સહયોગ કરશે.અને કમળની જેમ જે કાદવમાં રહીને પણ ખરડાતુ નથી તેમ દુન્વયી વાતોથી અલીપ્ત રહેશે.
આમ આઠ શક્તિ પ્રાપ્ત કરેલ બધા આત્મા પૃથ્વી રૂપી ગરબામાં આત્મા રૂપી અખંડ દીપક જલતા રાખશે કદી અજ્ઞાનની નીંદમાં નહીં ડૂબે અને નાત જાત કાળા ધોળા વગેરે ભેદ ભૂલી લય બધ્ધ બધા સંસ્કારોની રાશ, ફ્ક્ક્ત નવરાત્રમાં જ નહીં કાયમ સાથે રાસ લેશે તો આખું વિશ્વ એક કુટુંબ બની જશે.
લક્ષ્મી રોજ સવારે ૬ વાગે ચાલવા જાય છે.આ તો તેણીનો નિત્ય ક્રમ છેલ્લા ૧૦ વર્ષથી છે.
આજે અડધો માઇલ ચાલી ,જાણે પગ અટકી ગયા, કેમ આમ? ,રોજ ૨ માઇલ ચાલે તો પણ ખબર પડતી નથી,આજની મોસમ પણ ચાલવા માટે અનુકુળ છે. અઠવાડીયાથી સતત સવારના ૭૫ ૮૦ વચ્ચે બતાવતુ મિટર આજે ૭૦ ૭૫ વચ્ચે અટકેલ છે. પૂર્વ દિશામાં સૂર્ય નારાયણ પણ સોનેરી કેસરી રંગ વચ્ચે,સફેદ ભૂખરા વાદળો સાથે સંતાકૂકડી રમી રહેલ છે,મંદ મંદ વાયરા સાથે વૃક્ષોની ડોલતી શાખાઓ મધ્યેથી માળો છોડી ચારો શોધવા ઉડતા પક્ષીઓના મધુર કલરવ સંભળાઇ રહ્યા છે.આટલું ખુશનુમા વાતાવરણ લક્ષ્મીની જ્ઞાનેન્દ્રિયને સ્પર્શતું નથી.
કારણ શનિવારે દીકરી માનસાએ આપેલ સમાચાર .
“ મોમ આઇ હેવ એ ગુડ ન્યઝ “,
“શુ છે બેટા? આપણી મોના જુનીયર જેપડી માં પાસ થઇ ગઇ.”
“મોમ મોના હજુ ૬ વર્ષની છે હજુ બે વર્ષની વાર છે”,મમ્મી તું નાની છે, હવે દાદી થવાની”.
“રાજ કે રાજવીનો ફોન ગઇ કાલે જ હતો તેઓ તો કશુ બોલ્યા નહીં!!” કદાચ આમન્યા જાળવી તારા મારફત જણાવ્યું.”
“મા રાજવીભાભી પ્રેગનન્ટ નથી, ખુશ થા તારી નાની વહુ સુ સગર્ભા છે”.
“તને કેવી રીતે ખબર પડી?”“માનસા તને ખબર છે ને તારા ડેડી તેને કોઇ હિસાબે સ્વીકારશે નહીં”!!
“તને નથી લાગતુ જમાના પ્રમાણે ડેડીએ વિચારવું જોઇએ”, ગઇ કાલે ભાભી અને અમરભાઇ મને “બેબી આર અસ” માં મળી ગયા હું મારી કો વર્કર સાથે તેણીના બેબી સાવર રજીસ્ટરી કરવા ગયેલ ત્યારે તેઓ બન્ને પણ સાવર રજીસ્ટર કરવા આવેલ.”
“તો તો ૫મો ૬ ઠ્ઠો મહિનો હશે!!”
“હા મા સુ ભાભીના બે સાવર નક્કી થઇ ગયા છે, તારે પણ રિવાજ મુજબ ગોદ ભરાઇ કરવી જોઇએને?”તુ અને ડેડી વિચારજો હું મુકુ મારે મોનાને ડાન્સ ક્લાસમાં લઇ જવાની છે”,બાય.
“બાય લવ યુ”.
રામન શુભ્રમન્યમ મદ્રાસી બ્રાહ્મીન,મદ્રાસમાં હતા ત્યાં સુધી પી એચ ડી પ્રોફેસર રામન લુંગી પર ડ્રાયક્લીન શર્ટ પહેરી કોલેજ જતા, ત્રણ બાળકોના જન્મ મદ્રાસમાં. લક્ષ્મીના ભાઇઓ અમેરીકામાં એટ્લે એકની એક બેનની પિટીસન ફાઇલ કરી,૭૨માં ઇમીગ્રેસન વીસા મળ્યા, રામન ફેમિલી સાથે બોસ્ટન સાળાને ત્યાં આવ્યા, ડો રામનના ઉચ્ચતર શિક્ષણ, અને ઘણા જર્નલમાં પેપર પબ્લિશ થયેલ હોવાથી, હારવર્ડ યુનિવર્સીટીમાં તુરત જ જોબ મળી ગયો.
મોટો રાજ ૧૨માં ધોરણમાં માનસા ૧૦માં મા અને સૌથી નાનો અમર સાતમામાં ,ત્રણે બાળકો ખૂબ હોશિયાર. રાજ એમ આઇ ટી માંથી કેમિકલ એનજીનયરીંગમાં પી એચ ડી થયો.માતાપિતાની પસંદગીની બ્રાહ્મીન જ્ઞાતિમાં રાજવી સાથે લગ્ન કરી બોસ્ટનમાં સેટલ થયો છૅ.
માનસા હારવર્ડ માંથી ઇગ્લીસ લિટરેચર મેજર સાથે ગ્રેજ્યુએટ થઇ.તેના પતિ સાથે હ્યુસ્ટનમાં સેટલ થઇ છે.બે બાળકોનું માતૃત્વ પ્રાપ્ત કરેલ છે.
ડો અમર અને સુ બેયલરમાં સાથે રેસીડન્સી કરતા હતા,અમર ઇન્ટરનલ મેડીસિનમાં ચિફ રેસિડન્ટ અને સુ સેકન્ડ ઇયરમાં એટલે અવાર નવાર કેસ ડીસકસનમાં મળતા,અમરને સુ નો અને તેના પેરન્ટસનો પ્રથમ પરસનલ પરિચય માનસાને ત્યાં દિવાળી પાર્ટીમાં થયો.તેના પેરન્ટસના હિન્દુ ધર્મવિશેના વિચારો અને જાણકારીથી અમર ખૂબ પ્રભાવિત થયો.માનસા પાસેથી પણ સુ વિશે ઘણું જાણવા મળ્યું.
પછીતો પરિચય ધીરે ધીરે પાંગરતો ગયો. મેમોરીયલ ડે લોંગ વીક એન્ડમાં બન્ને ગાલવેસ્ટન બીચ પર ગયા, અમરે વેસ્ટન ક્લચરની રીતે ઘુંટણીયે પડી સુને પ્રપોસ કર્યું વુડ યુ મેરિ મી?.
યસ બોલતા સુ એ અમરનો હાથ પકડ્યો બાથ ભીડાય બન્ને હૈયા હોઠ એક થયા.. આથમતા સૂર્યના સોનેરી પ્રકાશમાં સુ ના રતુંમડા ચહેરા પરના અવનવા ભાવો અમર નિરખી રહ્યો…
માનસાએ મમ્મીને વાત કરી,મમ્મી સમજી ગઇ, પ્રોફેસર રામનને કહેવાની કોઇનામાં હિમત ન હતી .
રજીસ્ટર મેરેજ કરી અમર સુના આગ્રહને માન આપી માતા પિતાના આશીર્વાદ મેળવવા બન્ને હ્યુસ્ટનથી બોસ્ટન આવ્યા લોગન એરપોર્ટથી સીધી ટેક્ષી કરી બ્રુકલીન માતા પિતાના ઘેર જવા. રસ્તામાં સુ એ પ્રષ્ન પૂ્છ્યો, અમર આર યુ સ્યોર યોર પેરન્ટ વીલ એક્સેપ્ટ અસ?”આ પ્રષ્ન સુ વારંવાર પૂછી રહી હતી અને અમરનો એજ જવાબ “આઇ ડોન્ટ નો સુ,”અમર જાણતો હતો તેના પિતાને, ધર્મચુસ્ત, મદ્રાસી બ્રાહ્મીન.શું જવાબ આપશે, “ બે શરમ તું જાણે છે ,વર્ણશંકર પ્રજાને મારા ઘરમાં સ્થાન નથી.” અમર સુ ને આ કહી નહોતો શકતો.
ઘર આવ્યું ડોરબેલ વાગી, રાત્રીના આઠ થયેલ લક્ષ્મી ડીસીસ કરતી હતી, પ્રોફેસરે દરવાજો ખોલ્યો,લક્ષ્મી પણ બારણે આવી અમર અને સુ દરવાજામાં જ બન્નેને પગે લાગ્યા,અમર બોલ્યો મોમ ડેડ વી કેમ ટુ ગેટ યોર બ્લેસીંગ્સ પ્રોફેસરે લક્ષ્મીને અંદર ખેંચી ધડામ દરવાજો બંધ અમરે સુ નો હાથ પકડ્યો કંઇ પણ બોલ્યા વગર રોડ પર આવ્યા ટેક્ષી કરી નેક્ષ્ટ અવેલેબલ ફ્લાઇટમાં હ્યુસ્ટન પાછા.બન્ને પાછા પોતાના રુટિનમાં લાગી ગયા.
ત્રણ વર્ષ વિત્યા લક્ષ્મીની નજર સમક્ષ આખો પ્રસંગ તાદૃશ થઈ રહ્યો છે. આખો રવિવાર વિચારમાં ગયો પ્રોફેસરને કેવી રીતે વાત કરવી?!! સમજાવવા?ચાલતા ચાલતા વિચારે છે ૫ વર્ષ થયા રાજવીની ગોદ ખાલી છે, છેલ્લા બે વર્ષથી તો સ્પેસ્યાલીસ્ટ ડો. પાસે જાય છે,હું પણ મિનાક્ષી મંદીરમાં જ્યારે પૂજા અર્ચના કરાવું ત્યારે રાજના ઘેર પારણું બંધાય, એજ મનોકામના કરું છું.આજે
આજે માએ મારું સાંભળ્યું, મારે મન તો અમરના ઘેર પારણું બંધાય એ પણ આનંદ જ છે,મને ખાત્રી છે આ સમાચાર જાણી પ્રોફેસરને પણ આનંદ જ થશે.આજે રાત્રે જણાવી જ દઉં.
ડાયનીંગ ટેબલ પર ગરમ ગરમ ઢોસા પીરસતા વાત કરી, “સવારથી મારે તમને એક વાત કરવી છે”
“તો કહી દેને રાહ શા માટે?’આજે પરોઢિયે મને સ્વપનું આવેલ “ આપણે દાદા દાદી થયા”,
“આટલી સરસ વાત કરવા માટે તેં આખો દિવસ વિચાર્યું.” પરોઢિયાનું સ્વપ્ન કદાચ સાચુ પણ પડે!!’
“હા એવું જ લાગે છે ચાલતા ચાલતા પાર્કમાં મે દૂર સુ ને જોય સગર્ભા હોય તેવું જણાયું તેનું ધ્યાન મારા તરફ ન હોતુ હું કન્ફર કરવા તેના તરફ ચાલું ત્યાં તો તે ગાડીમા બેસી પાર્કની બહાર નીકળી ગઇ.”
“તો તું તેની પાછળ કેમ ના ગઈ?”
“હું પાર્કમાં ચાલતી જ જાઉ છું”.
“તો ચાલો અત્યારે આપણે બન્ને સાથે કનફર્મ કરવા જઇએ”.
“ક્યાં જઇશું તમને અમરનું ઘર ખબર છે?”
“આજે સવારે હું મારા કલીગ ભાસ્કર રાવની ખબર કાઢવા મેમોરીયલ હોસ્પીટલ ગયો ત્યારે અમર રાઉન્ડ પર ભાસ્કરને જોવા આવેલ, ભાસ્કર અમરના ખૂબ વખાણ કરતો હતો. હું અમર સાથે જ રૂમની બહાર નીકળ્યો ત્યારે મેં જ તેના ઘરનું એડરેસ અને ફોન નંબર માગ્યા તેણે તુરત જ લખી આપ્યા”.
“તો તમે મને અત્યારે કહો છો”!!
“મારે આવતી કાલે તને અમરને ત્યાં સરપ્રાયસ લન્ચ માટે લઇ જવાની હતી”.
“તું તૈયાર થા આપણે નીકળીએ ૧૦ મીનીટ જ દૂર છે.”
અને બન્ને વેસ્ટ યુ એરિયામાં અમરના ઘેર પહોંચ્યા.
અમરે દરવાજો ખોલ્યો, માતાપિતાને પગમાં પડ્યો.
“બેટા ખૂબ ખૂબ સુખી થા,અમર મારી પુત્ર વધુ ક્યાં છે?”
ત્યાં તો સુ પોતે જ નાયટ ડ્રેસ પર રોબ પહેરી બહાર આવી
“મોમ ડેડ બ્લેશ મી એન્ડ યોર ગ્રાન્ડ બેબી”.
બન્ને જણા ફરી વાર પગે લાગ્યા અમર બોલ્યો મોમ ડેડ બ્લેશ ઓલ થ્રી ઓફ અસ”.
લક્ષ્મી હેતથી ટ્પલી મારતા બોલી “આ તારી ઓલ થ્રી ઓફ અસની ટેવ ગઇ નહીં”.
“એ શું અમર સમ સીક્રેટ યુ આર હાઇડીંગ ફ્રોમ મી !!”
“સુ બેટા, અમરને ચોકલેટ આપુ રાજ વાંકમાં હોય એટલે એને ના આપુ તો અમર મારી સામે આવી ડીકલેર કરે ઓલ થ્રી ઓફ અસ વીલ ઇટ ટુ ગેધર ઓર નો બડી વીલ ઇટ.માનસા પણ એની ચોકલેટ મૂકી દે.” રાજ માફી માંગે અને ત્રણે સાથે ચોકલેટ એન્જોય કરે.”
“મા દીકરો અને વહુ વાતો જ કરશો કે ચોક્લેટ આઇસ્ક્રીમ ખવડાવશો?”
“સોરી ડેડ સુ આઇસ્ક્રીમ બાઉલ ભરવા લાગી અમરે મોમ અને ડેડને બાઉલ આપ્યા,સુ એ પોતાના માટે એક જ સ્કુપ ભર્યો.
લક્ષ્મી બોલી “સુ તારે ડબલ ખાવાનું હોય”.
“મોમ મારું વજન વધી રહ્યું છે એટલે મારે ફેટ ઓછી ખાવાની છે”.
પ્રોફેસર બોલ્યા “સુ યુ સ્ટાર્વ બટ ડોન્ટ સ્ટાર્વ માય ગ્રાન્ડ બેબી.
ડેડ ડોન્ટ વરી યોર ગ્રાન્ડ બેબી વીલ ઇટ માય ફ્લેશ;બેબી વોન્ટ સ્ટાર્વ”.
“પ્રોફેસર સાહેબ ચાલો હવે બન્ને જણાને આરામ કરવા દો.”
“મોમ ઓલ થ્રી ઓફ અસ”.
“યસ બેટા આશીર્વાદનો વરસાદ હંમેશા વરસતો રહે તમારા ત્રણે પર.ઓન ઓલ થ્રી ઓફ યુ”…
રમામાસી હંમેશા કંઇ ને કંઇ કરતા જ હોય, સિનેમા જોવા જાય તો પણ હાથમાં અંકોડી સોયો અને દોરાની થેલી હોય, થેલી પણ પોતાની જાતે ગુંથેલી જ વાપરે. માસીને બહેનપણીઓની સાથે મેટૅની શોમા જ સિનેમા જોવાનું બને.માસી અને માસા બે એકલા.માસાને સ્ટીલના વાસણો બનાવવાની ફેકટરી,એટલે સવારના સાત વાગ્યામાં અંધેરીથી ભાયંદર જવાની ટ્રેન પકડે રાત્રે નવ વાગે ઘેર આવે,માસી ઘરનું કામકાજ પતાવી પોતાની પ્રવૃતિ-ભરત ગુંથણ, કે કોઇ વખત બાજુના ફ્લેટમાં રહેતા રક્ષાબેનની દીકરી રુચીરાને રોટલી, ભાખરી બનાવતા શિખવે,તો કોઇ વાર નવપરણીત શર્મીને તેના પતિ સાહિલને ભાવતા ફરસાણ, મીઠાઇ બનાવતા શિખવાડે.
આખા બિલ્ડીંગમાં કોઇને કાંઇ પણ નવુ શિખવુ હોય, રસોઈ કે ભરતકામ, શીવણકળા વગેરેમાં માર્ગદર્શન જોઇતુ હોય, તો તુરત માસી પાસે પહોચી જાય, માસી બધાને હોંશથી શિખવાડે, સલાહ સુચન આપે.માસી કોઇવાર સાસુની જગ્યા લે,તો કોઇવાર માની મમતા આપે, બધી બહેન, દીકરીઓ, વહુઓ માસીના સલાહ સુચનને અમલમાં મુકે.
માસી નાના બાળકોના પણ એટલા જ માનીતા, વેકેશનમાં બિ્લ્ડીગના બાળકો બપોરના માસીના ઘેર પહોચી જાય, માસી બધાને પ્રેમથી આવકારે,કોઇ વાર પતા રમે, તો કોઇ વાર ચેસ, ચેકર, સાપ-સીડી જેવી રમતો રમે અને રમાડે,કોઇ વાર મોટા બાળકો સાથે મોનોપોલી જેવી રમત પણ રમે.
માસીને એક દિકરો અમૃત, પુના એનજીન્યરીંગના છેલ્લા વર્ષમાં ભણે, વેકેશનમાં દિકરો ઘેર આવે,
ત્યારે મા, દિકરાના આગ્રહને વશ થઇ, રમણભાઇ માણસોના ભરોસે કારખાનુ મુકી, એક અઠવાડિયા માટે ત્રણે જણા સાથે વેકેશન પર જાય. સહવાસ સાથે નૈસર્ગિક આનંદ મેળવે, આખા વર્ષનુ ભાથુ ત્રણે જણાને મળી જાય.
અમૃત ઘેર હોય એટલા દિવસ રોજ સવારના ગરમ ભાખરી,મોરબીવાળાના ફાફડા,મરચા નો નાસ્તો ટેબલ પર ગોઠવાઈ જાય.કાઠીયાવાડના જૈન માટે કહેવાય કે “સવારના ગાંઠીયા ના ખાય તો ટાંટીયા ના હાલે”.
રમાબેનઃ “અમૃત બેટા તૈયાર થઇ જા, નાસ્તો તૈયાર છે.”
” આવ્યો મમ્મી, બોલતા જ ડાઇનીંગ ટેબલ તરફ દૃષ્ટિ કરી, “વાવ મમ્મી ફાફડા ગાંઠીયા, સુખડી, પણ મમ્મી જલેબી નહીં?
ત્યાં રમણભાઇ પણ દાખલ થયા “બેટા મને તો ગરમ જલેબીની સુગંધ આવે છે તારી મમ્મી દિકરા માટે ગરમ ગરમ જલેબી તળતી હોવી જોઇએ!”
ત્યાં જ રમાબેન ગરમ જલેબીની પ્લેટ લઇ આવ્યા “અરે હજુ તમે શરુ નથી કર્યુ!! “
“મમ્મી અમે તારી રાહ જોતા હતા”,
“મારી રાહ!! સમજી તારી પ્રિય જલેબીની રાહ જોતો હતો,”
“રમણભાઇઃ “ચાલો હવે તો મમ્મી અને જલેબી બન્ને આવી ગયા, મારા મોંમા તો ક્યારનુ પાણી આવે છે”,બોલતા જલેબી મોંમા મુકી.
બધાએ ખાવાનુ શરુ કર્યુ, સમુબેન મસાલા ચાની કિટલી મુકી ગયા.રમાબેને બધાના કપમાં ચા તૈયાર કરી રમણભાઇના કપમાં ઇક્વલ નાખી.
અમૃતઃ “કેમ ઇક્વલ નાખે છે? પપ્પા ખાંડ નથી ખાતા?!!
“બેટા છેલ્લા બે વર્ષથી તારા પપ્પાને ડો.મેહતાએ ખાંડ બંધ કરાવી છે,ડાયાબિટીસની ગોળી લે છે”.
“તો પપ્પા તમારે જલેબી ના ખવાય, મમ્મી, તે કેમ ખાવા દીધી!!”
“હા બેટા નથી ખાતો, આજે ઘરની બનાવેલ હતી એટલે ખાધી ,તારી મમ્મીએ મીઠાઇ બનાવવાનુ જ બંધ કરી દીધુ છે. તારા માનમાં આજ જલેબી બની.”
“એમ સાવ બંધ નથી કર્યુ, તારા પપ્પાને તો રોજ જમ્યા પછી ગળ્યુ જોઇએ તે હવે બંધ કર્યુ છે,અઠવાડિયામાં એકાદ વખત ગોળની મીઠાઇ બનાવી આપુ છું.”
“મમ્મી કાલે શ્રીખંડ નહીં બનાવતી ગોળની પુરણપોળી બનાવજે”.
“બેટા હું તારા પપ્પા માટે ઇક્વલનો શ્રીખંડ બનાવીશ; મે દહીં મેળવી દીધુ છે,અને તારા પ્રિય ખમણની તૈયારી પણ થઇ ગઇ છે “.
“અમૃત, ચાલો બેટા તમારી મા દિકરાની વાતોમાં ટ્રેન ચુકી જઇશુ તો અડધો કલાક સ્ટેશન પર બેસવુ પડશે”.
જી ચાલો પપ્પા “જય જીનેન્દ્ર”મમ્મી”.
“જય જીનેન્દ્ર”
બાપ દિકરો કારખાને ગયા,કોલેજમા આવ્યો ત્યારથી દર વેકેશનમા અમૃત પપ્પા સાથે સવારના કારખાને જાય, મશીન વગેરે જુવે,પપ્પા અને સિનિયર વર્કર ચંપકકાકા જે રમણભાઇના દુરના સગા થાય,તેઓની સાથે નવી આધુનિક ટેકનોલોજી વિષે ચર્ચા કરે,રમણભાઇ દિકરાને સ્ટેનલેસ્ટીલના ધંધા્મા થતી હરિફાઇ અને ટ્રીક ઓફ ટ્રેડની સમજણ આપે.બપોરે ૧ વાગે ઘેરથી ટીફિન આવે, બન્ને બાપ દિકરો સાથે લંચ જમે,આ રીતે અમૃતને ધીરે ધીરે ભણતર સાથે ગણતરનો પણ લાભ મળતો.
રમામાસી, સમુબેન રસોડામાં અમૃત માટે નાસ્તા બનાવવાના કામમા લાગી ગયા.જીરાના,અને મેથીના ખાખરા બનાવ્યા,મગની પુરી બનાવી, શેકેલા પૌંવાનો ચેવડો બનાવ્યો.
રમાબેનઃ સમુ, હજુ ચકરી બનાવવાની બાકી છે
સમુઃ માસી આજ જ બધુ બનાવ્યુ !! હજુ તો ત્રણ અઠવાડીયા વેકેશનના બાકી છે ને?!!
રમાબેનઃ આ વર્ષે ભાઇને બે અઠવાડીયાનુ જ વેકેશન છે, ભાઇએ બે વિષય વધારે લીધા છે,એટલે ડીસેમ્બર મહિનામાં ભણવાનુ પુરુ કરી અહીં આવી જશે, તારા માસાને મદદ કરવા.
સમુઃ માસી તમારો અમૃત કેટલો ડાહ્યો દિકરો છે, આ અમારો જુઓ, ૧૨મા માં બે વાર નાપાસ થ્યો છે, તોય એનો બાપ ચડાવે છે, આ વર્ષે મારી ના ઉપરવટ હપ્તાથી ટીવી લઇ દીધુ,બાપ દિકરો બેઉ મંડી પડ્યા, મમ્મી ટીવી હોય તો દુનિયાભરના સમાચાર જાણવા મળે,અને ક્લાસમાં એના ભાઇબંધો ટીવીની અલક મલકની વાતો કરતા હોય ત્યારે આપણો દિકરો બાઘાની જેમ સાંભળ્યા ન કરે; એ લોકોની વાતોમાં ભાગ લઇ શકે.ઉપરથી એની બેનેય ટાપશી પુરી; મમ્મી બાપુની ને વિનયની વાત સાચી છે,મારી બેનપણીઓ ટીવી ના શો વિશે વાતો કરતી હોય છે ત્યારે હું બાઘાની જેમ સાંભળુ છુ, અને કોઇ વાર બહાનું કાઢી લાયબ્રેરીમાં જતી રહુ છુ.
રમામાસીઃ તારી તરલા ડાહી કહેવાય,પણ એનેય ટીવી જોવાનુ મન તો થતુ જ હોય,તે ટીવી વસાવ્યુ એ સારુ કર્યુ, તમારે ચારેય જણાએ કલાક દોઢ કલાકથી વધારે નહીં જોવાનુ,એવો નિયમ જ કરી દેવાનો.
સમુઃ માસી મારી તરુ પર હું ભરોસો રાખુ, પણ આ દિકરો મારો નપાવટ છે.
“સમુ પોતાના સંતાન માટે એવુ ના બોલીયે,પ્રેમથી સમજાવીએ.જા હવે ઘરભેગી થા, ગાંઠીયા અને જલેબી લેતી જા તારા વિનય અને તરુ માટે, આ વર્ષૅતારી તરુ બીએ થઇ જશે, તારો ૫૦% ભાર હળવો થઇ જશે.
“માસી દીકરીને સારા ઠેકાણે વળાવીએ નહીં ત્યાં સુધી ભાર હળવો ના થાય.’
“સમુ આ જમાનામાં દીકરી અને દિકરા સરખા, આજે ભણેલી દીકરીઓ નોકરી કરે છે, મા બાપની પડખે દિકરાની જેમ ઊભી રહે છે. સૌ સારા વાના થશે, દીકરીના લેખ જ્યા લખાયા હશે, ત્યાં જશે,તારી તરુમાં તો રૂપ અને ગુણ બેઉ છે, સારે ઠેકાણે જ જશે”.
“માસી, તમારા વડીલોના આશીર્વાદ.તમારી સાથે વાતો કરી સારુ લાગ્યુ”,માસીના સુયા અને દોરા પર ફરતા હાથ તરફ નજર કરી બોલી. “માસી તમારે હજાર કામ હોય અને મેં તમને ખોટી કર્યા,”
“અરે ગાંડી, એમા શું,મારા હાથ કામ કરે છે તેં ક્યા એને ખોટી કર્યા છે,વાતો કરી તારુ હૈયુ હળવુ કર્યુ,મનેય ગમ્યુ,જા હવે ખોટી ચિંતા ના કરીશ.
“આવજો, જય જીનેન્દ્ર”
“જય જીનેન્દ્ર”.
આમ રમામાસી નાના મોટા બધા સાથે પ્રેમથી વાતો કરે.વાત વાતમાં શિખામણ પણ આપે.
અમૃતનુ વેકશન પુરુ થયુ, મમ્મીએ આખી બેગ નાસ્તાની પેક કરી.
“મમ્મી આખી બેગ નાસ્તાની !?
“બેટા આ બધા પેકેટ એર ટાઇટ છે એટલે ૪-૬ મહિના સુધી બગડશે નહીં,તુ દિવાળીના વેકેશનમાં આવવાનો નથી એટલે આટલા નાસ્તા તો જોઈશેને?”
“મમ્મી, તુ દિવાળી પર મને ઘુઘરા,ઘારી મઠીયા સુવાળીનુ પાર્સલ નથી કરવાની?”
“બેટા, એ પાર્સલ તો કરવાના જ હોય ને. એ તો કરીશ,દિવાળીને તો ઘણી વાર છે,ત્યા સુધી આટલો નાસ્તો તો પતી જશે,પરીક્ષા આવે, રાત્રે જાગે એટલે ચા સાથે નાસ્તા તો જોઇએ”.
સારુ મમ્મી,તુ કહે તેમ”, આમ વાતો કરતા ટેક્ષીમા સામાન ગોઠવાયો,બોરીબંદર સ્ટેશન પહોંચ્યા,ડેકન- ક્વીનમા અમૃત પુના જવા રવાના થયો.ગાડીની સ્પીડ કરતા વધુ ઝડપે અમૃતના વિચારો દોડવા લાગ્યા,ગાડી પહોંચતા પહેલા પુના પહોંચી ગયો,રીક્ષા કરી સામાન હોસ્ટેલ પર મુકી સીધા ડીનને મળવા જવાનુ છે, હા એ પહેલા ફેકલટી સેક્રેટરી ડીસોઝા પાસેથી ફડકે સાહેબ અને દેશમુખ સાહેબના લેટર હેડ પર ટાઇપ રેકમેન્ડેશન લેટર લેવાના છે.બન્ને સાહેબો સાથે રૂબરુ વાત તો થયેલ છે, સેક્રેટરીને પણ જતા પહેલા યાદ કરાવી દીધુ હતુ. ગયા ક્રીસમસ પર મમ્મીએ હાથે બનાવેલ મોતીની પર્સ ગીફ્ટમાં આપી છે,આમ જુઓ તો સફેદ કોલર રુશ્વત; ,કહેવાતા સુધારકોએ પાડેલ નામ; પરન્તુ, ગીફ્ટ આપો તો જ કામ થાય.બન્ને સાહેબોના મેડમ માટે મમ્મીએ જાતે બનાવેલ કો્સ્ચ્યુમ જ્વેલરી સેટ આપેલ છે,તે આજે જ લેટર લેવા જઇશ ત્યારે બન્ને સાહેબને રૂબરુ આપી દઇશ.”
આમ વિચારોના વેહણમાં અમૃત ફેકલટીની ઓફિસમાં પહોચ્યો.
“ગુડ મોર્નીંગ મિસ ડિસોઝા”
“ગુડ મોર્નીંગ” બોલી મિસ ડિસોઝાએ સોહામણા સ્મીત સાથે અમૃતને કવરમાં બીડેલ રેકમેન્ડેશન લેટર આપ્યા.વીશ યુ ઓલ ધ બેસ્ટ બોલી શેકહેન્ડ કર્યા.
“થેંક્સ એ લોટ, મીસ ડિસોઝા”.
હાશ, ૮૦% કામ તો ધાર્યા કરતા ઝડપથી પત્યુ, પતેજ ને, મમ્મીની સાચી લાગણીથી જાતે બનાવેલ પર્સ હાથમા લે એટલે મમ્મી જેવી લાગણી થાય જ.કહેવાય છે કે કોઇ પણ વસ્તુ બનાવો ત્યારે જો પ્રેમ આનંદ ઉત્સાહ સાથે બનાવેલ હોય તો તેવી જ લાગણી વસ્તુ વાપરનારને પણ જરૂર થાય.
ડીનની ઓફિસ ગયો, બહાર કોઇ બેઠેલ દેખાયુ નહીં.અમૃત ખુશ થયો ચાલો મારો જ નંબર પહેલો છે.પણ એમ ઓફિસનો પટાવાળો જવા દે!તો તો પટાવાળો પોતાની ફરજ ચૂક્યો ગણાય;જેવો અમૃતને ડીન સાહેબની કેબીન તરફ જતા જોયો કે તુરત તમાકુ ચોળવાનુ બંધ કરી અધકચરી જડબામાં ખોસી, હરણભાળ ભરતો આવ્યો “કોણ છો તમે? અંદર જશો નહીં, મોટા સાહેબ ઘણા કામમાં છે આજે કોઇને મળવાના નથી.”
“હું સિનિયર વર્ષનો વિદ્યાર્થી છું, મારે ખુબ જ અગત્યનું કામ છે.આજેજ મળવુ જરૂરી છે.”
પટાવાળો તમાકુનો રસ ઉતારતા મોઢુ મલકાવતા બોલ્યો “તમારુ નામ લખી આપો હું સાહેબના ટેબલ પર મુકી આવુ, સાહેબ બોલાવશે; ત્યાં સુધી અહીં બેસો.”
અમૃત સમજી ગયો, તુરત જ પચાસ રૂપિયાની નોટ કાઢી પટાવાળાના ખીસામાં સરકાવી.
પટાવાળાઍ તુરત જ સલામ ભરી, ડીનની કેબીનનો દરવાજો ખોલી આપ્યો.
“ગુડ મોર્નીંગ સર આઇ એમ અમૃત વખારીયા, મે આઇ કમ ઇન?”
“કમ ઇન,(have a seat)”.આવ બેસ.
અમૃત ખુરસી પર બેઠો .
ડીનઃવીચ ઇયર આર યુ
અમૃતઃ મેકેનીકલ એનજીન્યરીં ગ ફાઇનલ ઇઅર
ડીનઃવેરી ગુડ, શેના કવર લઇને આવ્યા છો?
અમૃતઃમારે આપને ફડકે સાહેબ અને દેશમુખ સાહેબના રેકમેન્ડેશન લેટર્સ આપવાના છે; મે બે વિષયો વધારે લીધા છે, જેથી એક સેમેસ્ટર વહેલા મારા કોર્શ પૂરા થઇ જાય, જેથી ડીસેમ્બરમાં પરીક્ષા આપી શકુ,આપ લેટર્સ વાંચી પરવાનગી આપો, જેથી હુ પરીક્ષાનુ ફોર્મ ભરી શકુ.
ડીનઃસરસ તમારા વિષે મારે તમારા શીક્ષકો સાથે ચર્ચા થઇ ગયેલ છે; મારી પર્મિશન છે. ગુડ લક”
અમૃતઃથેંક્યુ સર. ડીન સાથે શેક હેન્ડ કરી ઊભો થયો.
અમૃત થાક્યો પરંતુ ખુશ થયો, બધા કામ ધાર્યા મુજબ થઇ ગયા.
સાંજે હોસ્ટૅલ પર પહોંચ્યો સૌથી પહેલા ઘેર અને કારખાને ફોન કરી મમ્મી પપ્પાને સમાચાર આપ્યા.
રમણભાઇ તો ખૂબ ખુશ થયા એક ટ્રેન વહેલી પકડી ઘેર આવ્યા.
રમાબેને પણ આજે ખુશાલીમાં ગોળનો કંસાર બનાવ્યો;સોફા પર બેઠા વિચાર આવ્યો”આજે કારખાનેથી વહેલા આવે તો સારુ”;ત્યાં જ ડોર બેલ વાગી.
દરવાજો ખોલ્યો, “અરે હમણા મને વિચાર આવ્યો તમે વહેલા આવો તો સારુ, અને તમે આવી ગયા”.
રમણભાઇઃ તમે મારા વિચાર કરો, મને બોલાવો ને હું ના આવુ એવુ બને?!”અને બન્ને આધેડ પતિ પત્નિ દરવાજામાં જ આનંદ વિફોર બન્યા, રમણભાઇએ રમાબેનને આલિંગનમા લીધા.
રમાબેનઃ અંદર તો આવો, હવે કાંઇ નાના નથી બોલતા હળવાસથી રમણભાઇની પકડ ઢીલી કરી; ચાલો જલ્દી હાથ પગ ધોઇ કપડા બદલો કંસાર ઠંડો થાય છે.
“ અરે વાહ ઘણા દિવશે કંસાર ખાવા મળશે; થાળી પિરશો; હું હાથ પગ ધોઇ આવી જાવ છુ”.
જોત જોતામાં ડીસેમ્બર મહિનો આવી ગયો, અમૃત પરીક્ષા આપી ઘેર આવ્યો.
રમાબેનને ચિકન ગોનિયા થયેલ, એક મહિનાથી પથારીમાં હતા પરંતુ અમૃતનો ફોન આવે ત્યારે એકદમ તંદુરસ્ત હોય તે રીતે વાતો કરે ફોન પણ નહોતો પકડાતો સ્પીકર ચાલુ કરી વાતો કરતા,અમૃત પૂછૅ મમ્મી બહુ અવાજ આવે છે સ્પીકર પર મુક્યો છે?”
“હા બેટા મારા હાથ કામમાં હોયને એટલે સ્પીકર ચાલુ કરુ છુ ;બેટા પરીક્ષા પતે તુરત ઘેર આવજે,ખાવા પીવામાં ધ્યાન રાખજે”.અને ફોન રમણભાઇને આપી દે.
અમૃતને જરા પણ વહેમ નહીં આવવા દીધો.
અમૃત ઘેર આવ્યો ત્યારે ખબર પડી.ડો ને મળ્યો, જાણ્યુ રમાબેનનો કેસ સીવિયર છે,તેની કોઇ દવા નથી, રમાબેનના બધા સ્નાયુઓ વાયરસથી જકડાયા હતા કશુ કામ પોતાની જાતે નહોતા કરી શકતા; કાર્યરત રમામાસીથી આ સહન નહોતુ થતુ. ઉપરથી હસતા, પરંતુ મનમાં ખૂબ વલોવાતા, તેમનાથી પરતંત્રતા સહન નહોતી થતી.જે કોઇ ખબર કાઢવા આવે તેને કહે “ હવે તમારી માસી સાવ નિષ્ક્રિય થઇ ગઇ છે”.
અમૃત આવ્યા પછી આનંદમા રહેતા, અમૃત બધી જાતની થેરપી કરાવતો, રિફલેક્ષોલોજીસ્ટ અઠ્વાડિયામા એક વખત આવતા, ધીરે ધીરે પોતાની જાતે ખાતા પીતા થયા. બધાનુ કહેવાનુ એકજ ૧૦૦% રીકવરી નહીં થાય, કેટલી થશે? અને ક્યારે થશે?; તેનો કોઇ પાસે જવાબ નહીં.
નિષ્ક્રિય રમામાસી ક્યારે કાર્યરત થશે? રાહ જોવાની રહી.
